Cẩm nang Kyoto (2): Du lịch và giải trí

Cẩm nang Kyoto là số tay hướng dẫn của các du học sinh Kyoto truyền lại cho các thế hệ sau chứa đựng rất nhiều thông tin bổ ích cho các bạn sắp sinh sống hoặc muốn tham quan du lịch ở cố đô nước Nhật. Bạn có thể theo dõi bản đầy đủ ở địa chỉ: https://kyotohandbook.wordpress.com/. Bài viết đã được chỉnh sửa lại một số thông tin cho cập nhật với thời điểm hiện tại (các phần chú thích in nghiêng).

Vẻ đẹp Kyoto

Thành phố Kyoto được mệnh danh là “soul of Japan”. Với chiều dài lịch sử là thủ đô nước Nhật hơn 1000 năm, Kyoto có rất nhiều các đền chùa, miếu mạo, di tích đẹp mà không nơi nào nước Nhật có được. Kyoto, chữ Hán nghĩa là Kinh Đô, là thủ đô nước Nhật lâu gấp ba lần thủ đô Đông Kinh Tokyo hiện nay. Theo Sở Du lịch Kyoto, bản thân mỗi người dân Nhật Bản cũng mong muốn ít nhất một lần đến với Kyoto. Chính vì thế, lượng khách trong nước Nhật và quốc tế đến Kyoto.

Ở Kyoto có sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật truyền thống và hiện đại. Điều này thể hiện qua các sản phẩm bán dẫn và màn hình tinh thể lỏng sản xuất tại Kyoto được phát triển dựa trên kỹ thuật gốm Kyomizu. Cũng có thể ngắm nhìn điều này qua kiến trúc của nhà ga Kyoto mới với 15 tầng hay khu phố cổ Gion.

Năm 794, thủ đô của Nhật Bản được chuyển đến Heian, bây giờ là Kyoto. Trong hơn một thiên niên kỷ, Kyoto là nơi cư ngụ của Thiên hoàng và là trung tâm của đất nước, cho đến khi thủ đô được dời đi một lần nữa vào năm 1868 đến Tokyo. Kyoto đóng vai trò then chốt trong sự phát triển văn hóa, tôn giáo và chính trị của Nhật Bản trong nhiều thời kỳ lịch sử, bắt đầu từ thời Heian, kéo dài gần 400 năm và tiếp tục qua các thời Kamakura, Muromachi, Azuchi-Momoyama và Edo. Có thể nói rằng, trong suốt thời kỳ này, lịch sử Kyoto chính là lịch sử của Nhật Bản…

Từa đặt chân đến Kyoto, ngay tại nhà ga, du khách dễ dàng nhặt được những tờ rơi hướng dẫn thăm quan thành phố này. Kyoto có 17 công trình kiến trúc nằm trong danh sách di sản thế giới mà UNESCO đã công nhận. Đó là các đền Kamigamo, Shimogamo, Ujigami, các chùa Toji, Kiyomizu, Enryaku, Daigo, Ninna, Byodo, Kozan, Saiho, Tenryu, Kinkaku, Ginkaku, Ryoan, Hongwan và thành Nijo.

Ngoài 17 công trình đền chùa đó, cố đô Kyoto còn có hơn hai ngàn đền đài và công trình kiến trúc cổ lớn nhỏ khác mà những ai thích tìm hiểu lịch sử – kiến trúc, văn hóa – nghệ thuật không thể bỏ qua. Tất cả các công trình kiến trúc này hầu như phủ dày đặc khắp Kyoto và phải tốn nhiều ngày mới tham quan hết được những công trình lưu dấu thời gian này.

Trong vô số đền chùa và công trình kiến trúc đó, có hai ngôi chùa mà hầu như các tour du lịch đều chọn để đưa khách đến tham quan là Kinkakuji và Kiyomizu Dera.

Kinkakuji (tạm dịch là Kim Các Tự), còn có tên khác là Rokuonji. Ngôi chùa được xây dựng vào năm 1397 như một phần trong khu đất của tướng quân Ashikaga Yoshimitsu. Sau năm 1408, Kinkakuji được cải tạo và sử dụng như một ngôi chùa cho đến ngày nay. Kinkakuji thờ một mảnh xương của đức Phật. Chùa gồm có ba tầng mà tầng hai và ba được dát vàng lá.

Du khách đến Kinkakuji thường chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiêu hãnh, tráng lệ của ngôi chùa và thưởng ngoạn không gian thanh bình, yên tĩnh bao bọc quanh kiến trúc này. Mọi người đều cố chen chân hoặc xếp hàng để chụp cho bằng được một tấm ảnh với ngôi chùa có ánh vàng rực rỡ ở phía sau làm phông nền. Sau đó, họ nối nhau đi một vòng qua các khuôn viên ngắm nghía và gật gù thán phục tài khéo léo, óc thẩm mỹ trong thiết kế và bài trí vườn cảnh của người Nhật.

Theo lối ra để rời khỏi Kinkakuji, ở ngay một khúc quanh, nhiều du khách dừng lại bên một tượng Phật đá đặt trong góc vườn. Có hai ống tre nhỏ và vài chiếc bát được đặt trước tượng. Vài người đứng xem (có lẽ vì tò mò) và vài người đang cố gắng ném được một đồng 5 yen (được xem là đồng tiền may mắn) vào trong ống tre hay chiếc bát. Người Nhật tin rằng ai ném trúng vào đó thì phúc lộc sẽ tuôn về tràn trề.

Kim Các Tự nằm ở phía Bắc Kyoto, còn Kiyomizu Dera (tạm dịch là chùa Thanh Thủy) nằm ở hướng Đông. Kiyomizu Dera được xây dựng vào năm 780, gồm nhiều đền thờ hoàn toàn bằng gỗ, dựng trên các ngọn đồi. Kiyomizu cũng là ngôi chùa “cầu duyên” linh thiêng được người Nhật sùng kính. Chẳng hạn chuyện hai hòn đá được đặt cách xa nhau phía sau ngôi chính điện, mà người ta tin rằng nếu nhắm mắt mà đi được từ hòn đá này đến hòn đá kia thì duyên may sẽ đến với mình.

Có một dòng suối chảy từ trên núi xuống, quanh năm suốt tháng, được gọi là mạch nước xuân. Người ta đã làm một hệ thống dẫn nước suối thành nước uống. Du khách Nhật sau một vòng viếng chùa thường kiên nhẫn xếp hàng để uống một ngụm từ mạch nước này. Những người chưa được ông tơ bà nguyệt để ý thì tin rằng duyên may sẽ đến, còn những người đã có đôi lứa thì tin rằng hạnh phúc của họ sẽ mãi bền lâu.

Đến Kyoto, hầu hết du khách nước ngoài đều muốn được ngắm những khu vườn Nhật. Khi chúng tôi tới đây, mùa xuân đã qua, còn mùa thu (với những chiếc lá phong đỏ rực) thì chưa về nên chỉ có màu xanh ngát của mùa hè trải ra khắp nơi. Những khu vườn xanh thắm xanh, nắng như dát một lớp vàng trên các tầng lá, tất cả đều tĩnh lặng như trong tranh vẽ.

Cách Kinkakuji một trạm xe bus là Ryoanji (tạm dịch là Long An Tự). Ryoanji không quyến rũ du khách bằng ánh vàng rực rỡ của những mảnh vàng lá, nhưng khu vườn Thiền của Ryoanji đã đi vào tranh ảnh và bay đi khắp nơi. Vườn Thiền ở Ryoanji được xếp đặt bởi một họa sĩ – người làm vườn tên là Soami vào thế kỷ thứ XV. Chỉ với cát trắng và 15 hòn đá, Soami đã tạo nên một trong những kiệt tác của văn hóa Nhật. Vẻ đẹp giản đơn của khu vườn mang đến và truyền tải sự suy ngẫm đầy triết học cho những người ngắm nhìn.

Điều thú vị là vườn Thiền tại Ryoanji còn được thể hiện lại bằng mô hình, theo lối chữ nổi Braille dành cho người khiếm thị. Chính vì vậy, hầu hết du khách đến Ryoanji không phải để lễ bái hay cầu nguyện, mà chỉ ngồi lặng yên lắng nghe nhịp thở của chính mình, lắng nghe vạn vật trò chuyện.

Không nổi tiếng như khu vườn Thiền ở Ryoanji, những khoảnh vườn Thiền nho nhỏ ở Ginkakuji lại mang dáng vẻ khác, hòa quyện cùng không gian xanh bao quanh của cỏ cây. Dạo khắp quanh khuôn viên của Ginkakuji, xen giữa các khoảnh vườn đều có những mảnh sân cát trắng được xếp đặt cùng những hòn đá. Mỗi mảnh sân một cách xếp đặt khác nhau, thâm trầm hơn, lặng lẽ hơn, đơn côi hơn, mang đến nhiều suy tư hơn và ngộ ra được nhiều điều hơn.

Mua một chút gì đó để kỷ niệm về chuyến đi Kyoto và làm quà cho người thân là việc chẳng dễ, bởi có cơ man nào là hàng lưu niệm, dạng thủ công mỹ nghệ truyền thống của Nhật, từ những chiếc kimono cao cấp, những chiếc bình hoặc đĩa gốm hầu như chỉ có một mẫu duy nhất, đến chiếc quạt giấy, khăn giấy thấm dầu… Trong vô số chủng loại và mẫu mã hàng thủ công mỹ nghệ ở Kyoto, có hai món mà du khách thường mua nhất là đồ gốm và dưa chua.

Người Nhật ở khắp các nơi mỗi khi đến Kyoto đều mua về một vài món dưa chua để ăn và làm quà cho người nhà. Kyoto nằm sâu trong đất liền, xa biển, lại là nơi tập trung nhiều đền chùa theo Thần đạo hay Phật giáo, do vậy nông nghiệp nơi này rất chú trọng phát triển đủ loại rau quả.

Muối chua rau quả không xa lạ với các gia đình Nhật, nhưng nhờ vào một số loại rau quả chỉ riêng có ở Kyoto, thêm chút bí quyết truyền thống mà rau quả muối chua ở Kyoto đã trở thành đặc sản. Gọi là dưa chua, nhưng thật ra nguyên liệu làm đồ chua rất đa dạng, từ các loại cải, bắp cải đến dưa leo, mà người Nhật gọi chung là tsukemono, nghĩa là món ăn kèm. Ngoài sự phong phú về nguyên liệu, tsukemono còn có khá nhiều vị khác nhau, từ chua cay đến mặn ngọt.

Gốm sứ Kyoto được biết đến từ thế kỷ thứ V, thật sự phát triển mạnh và nổi tiếng khắp nơi từ thế kỷ XIV. Từ sau thế kỷ XVII, khi nói đến gốm sứ Nhật Bản, người yêu thích và sưu tầm gốm luôn nhớ hai từ là kyo-yaki và kiyomizu-yaki. Đó là loại gốm sứ đặc trưng của Kyoto được chế tác thủ công tinh xảo, sau đó người ta thổi vàng, phủ bạc lên đồ gốm sứ và vẽ hoa văn hết sức tinh tế.

Ngày nay, gốm sứ Kyoto không chỉ gói gọn và loanh quanh trong các mặt hàng điển hình gắn liền với đời sống văn hóa Nhật như là tách trà, chén trà, bình trà, chén dĩa, bình hoa,… mà còn có những vật dụng trang trí cho mùa và lễ hội.

Du lịch Kyoto và Nhật Bản

Hầu hết các danh thắng đẹp nhất Kyoto đều có xe bus chạy qua. Xe bus Kyoto có một loại vé một ngày (ichinichi basu chiketto) đặc biệt giá 500 Yên. Với loại vé này, bạn có thể đi lại đến bất cứ nơi nào ở Kyoto bao nhiêu lần cũng được trong vòng một ngày bằng xe bus, rất rẻ và tiện lợi. Vé xe bus này có bán tại các các cửa hàng conbini hoặc hỏi tài xế xe bus lúc thanh toán tiền. Nếu bạn chưa đi xe bus ở Kyoto bao giờ thì nên xem phần hướng dẫn Chương 6 Mục 3.

Tuy nhiên, tuyệt vời nhất là bạn nên đi dạo quanh Kyoto bằng xe đạp. Khi đó, bạn có thể tận hưởng được vẻ đẹp của Kyoto mà những “chuyến du lịch công nghiệp” tước mất, để tự mình khám phá Kyoto. Ví dụ có rất nhiều ngôi đền đẹp chỉ cần đạp xe một đoạn là có thể gặp được. Bờ sông Kamo êm đềm với cỏ lau là nơi trú ngụ của nhiều đàn cò, vịt trời và nhiều loại tôm cá. Dọc khu phố Sanjo vào buổi tối rất nhộn nhịp, bạn sẽ bắt gặp rất nhiều nhạc công hoặc nghệ sĩ xiếc nghiệp dư là sinh viên hoặc các bạn trẻ chơi nhạc.

Đối với các bạn sinh viên muốn từ Kyoto đi thăm quan các danh thắng tiếp theo của Nhật Bản, thì phần hướng dẫn ở dưới sẽ cho bạn một vài thông tin bổ ích. Trước hết, bạn nên nghiên cứu kỹ địa điểm cần đến bằng tra cứu trên www.wikipedia.org. Ngoài ra, một trang web mà người viết bài này hay sử dụng để đi du lịch Nhật Bản là www.wikitravel.org. Website này cung cấp thông tin cực kỳ chi tiết về các địa điểm thăm quan, hướng dẫn thuê nhà nghỉ giá rẻ, các quán ăn ngon, đặc sản của thành phố, và các mẹo hay khác.

Đối với những địa điểm gần như Osaka hoặc Kobe, bạn nên đi bằng tàu. Một số nơi đặc biệt xa như Sapporo Hokkaido, Beppu Oita, Akita, thì đi bằng tàu thủy (boat) hoặc phà (ferrry) giá rẻ và khá tiện lợi. Đối với những nơi tương đối xa như Tokyo, Hiroshima, Matsuyama thì xe bus liên tỉnh đêm là một phương tiện rất rẻ, bằng một nửa hoặc phần ba so với shinkansen. Với xe bus đêm, bạn chỉ cần đến ga vào buổi tối, lên xe bus, sáng hôm sau đã đến nơi. Xe bus khá sạch sẽ, chỗ ngồi đầy đủ. Bạn nên mua xe bus của Hãng JR, vì trong trường hợp bận có thể đến bất cứ nhà ga JR nào để đổi chuyến (trước thời gian chạy chừng 1 ngày). Các vé xe bus tư nhân như Bus123 (Willey) giá mềm và thời gian linh hoạt hơn.

Nếu là sinh viên của một trong các trường đại học ở Kyoto (Kyodai, KIT, Bukkyo, Doshisha etc.) thì bạn nên đến căng tin trường (COOP) để mua vé. Vé ở đó khá rẻ và tiện lợi. Bạn còn được miễn giảm nếu đi xe bus hoặc mua vé tàu của Hãng JR (chừng 15%). Các hãng tàu biển và phà cũng giảm giá (20%) nếu bạn xuất trình thẻ sinh viên. Nếu bạn không phải là sinh viên, thì có thể đến các điểm bán vé rẻ để mua vé. Hiện ở Kyoto ít nhất có hai địa điểm bán hoặc thu mua các loại vé tàu: 1 nằm ở Sanjo, góc đối diện quán Kappa sushi, 1 nằm ở tầng 1, phía lưng tòa nhà Kanato (gần Izumiya). Ở đây còn bán các loại vé tháng tàu xe và giá rẻ (chừng 10% so với giá gốc).

Có một loại vé khá hay vào dịp nghỉ dành cho sinh viên là Seishun Juhachi Kippu. Đây là vé do Hãng đường sắt Nhật Bản (Japan Railway) phát hành. Giá vé là 11500 JPY (chú thích: 11850 từ năm 2014 – H.M). Nó cho phép 1 người sử dụng vé có thể đi lại không hạn chế bằng các tàu local (tàu “chợ”) và rapid (tàu tốc hành) trên các tuyến JR trong vòng 5 ngày (không cần liên tiếp) đến khi hết hạn hoặc hết lượt. Mỗi ngày sử dụng sẽ được nhân viên đường sắt đóng 1 tem trên vé. Vé này không cần bạn nhỏ hơn 18 tuổi mà chỉ cần “khỏe như 18″ để có thể di chuyển. Ví dụ, đi từ Kyoto đến Tokyo có thể mất chừng 10 tiếng nếu sử dụng 1 ngày vé này (đi shinkansen chừng 2 tiếng giá 14000 JPY, bus chừng 6 tiếng giá 5000 JPY). Vé được bán tại bất kỳ nhà ga nào của JR. Lưu ý khi đi bằng vé này, phải trình vé tại các trạm soát vé (có nhân viên đứng đó) chứ không dùng máy soát vé tự động. Nếu kết hợp với Moonlight Ticket(vé tàu đêm đặc biệt) và tính toán lộ trình hợp lý thì anh chị em có thể đi vòng quanh nước Nhật chỉ với 1-2 man trong túi.

Vé mùa xuân: Bán: 20/2-31/3 – Sử dụng: 1/3-10/4

Vé mùa hè: Bán: 1/7-31/8 – Sử dụng: 20/7-10/9

Vé mùa đông: Bán: 1/12-10/1 – Sử dụng: 10/12-20/1

Giải trí

Để giải trí, rất đông thanh niên Nhật tìm đến các trò chơi điện tử. Dĩ nhiên bạn có thể mua một bộ máy Sony PlayStation, Nintendo Wii, Microsoft Xbox để chơi tại nhà. Nhưng Pachinko (cờ bạc) và cửa hàng Game được thanh thiếu niên Nhật rất ưa chuộng. Sau những giờ làm việc mệt nhọc có lẽ các máy đánh bạc pachinko đã đưa lại cho người Nhật những giây phút thư thái hồi hộp. Việc này cũng góp phần giảm đi stress cho họ. Có lẽ vì lẽ đó mà Nhật bản lại cho phép mở các sòng bạc hợp pháp. Trong tiệm này có hai loại máy đó là pinball (không biết nên dịch ra tiếng việt thế nào) và một loại gọi là slot. Pinball là loại máy đánh bằng các hạt bi tròn cỡ bằng hạt ngô. Và người chơi chỉ việc cho những hạt bi này vào và điều chỉnh cho nó rơi vào một cái khe nhỏ. Sau khi vào khe này thì nó sẽ rơi vào phần giống như là xổ số và người chơi chỉ việc chờ vận mênh của mình. Còn slot là loại máy đánh bằng những miếng kim loại như tiềm xu. Người chơi cho vào máy 3 miếng và nhấn nút start sau đó nhấn 3 nút để dừng ba đồng xu này. Nếu màn hình hiện lên ba hình giống nhau thẳng hàng, thường là 3 số bảy thì sẽ trúng thưởng. Xin nói thêm là thường các máy này đã được cài đặt sẳn và rất khó trúng. Còn các cửa hiệu Game thì mở thâu đêm suốt sáng. Các trò chơi rất phong phú và đa dạng, thường chơi bằng các đồng xu 100 yên. Đến chơi Game không chỉ có có con trẻ mà rất nhiều người già, người đi làm cũng mê chơi điện tử.

Nhật Bản là quê hương của karaoke. Khỏi phải nói nếu bạn ở Việt Nam thì karaoke phổ biến đến mức nào. Điểm khác biệt là ở Nhật hát karaoke không tính theo phòng (rộng hẹp) mà tính theo người. Giá cả khác nhau tùy ban ngày hoặc buổi tối, giờ cao điểm hay bình thường. Giá trung bình vào khoảng 500 yên/giờ/người. Rất nhiều cửa hiệu karaoke có giá đặc biệt khoảng 1000 yên cho 6 tiếng từ 11 giờ đêm đến 5 giờ sáng. (Người viết bài này đã từng ngủ trong quán karaoke khi lỡ tàu vì giá hát khuya rẻ hơn nhiều so với nhà nghỉ). Karaoke chọn bài bằng máy. Bạn có thể chỉnh sang tiếng Anh, sau đó tìm theo tên bài hát hoặc ca sĩ. Hầu hết các bài hát đều bằng tiếng Nhật, nhưng cũng có nhiều bài hát tiếng Anh. Ngoài ra, các bạn sinh viên người Việt còn tổ chức các giải bi-a hoặc bi-da, ném bowling.

Biên soạn và biên tập 25/09/2009: Lưu Quang Hưng