Disney và hãng Ghibli (Nhật Bản) là hai hãng phim hoạt hình đã cho ra đời những tác phẩm kinh điển được trẻ thơ khắp thế giới yêu thích. Những bộ phim hoạt hình của Disney như Aladdin và cây đèn thần, Nàng tiên cá, Người đẹp và quái vật… xuất hiện cách đây hàng chục năm nhưng vẫn có sức sống mãnh liệt.
Trẻ em xứ sở hoa anh đào cũng lớn lên cùng những bộ phim của Disney, nhưng đối với những em nhỏ ở đây, ý nghĩa của những phim hoạt hình từ Disney khác hoàn toàn với những phim của Hayao Miyazaki (đạo diễn hoạt hình của hãng Ghibli). Nguồn cảm hứng sáng tác, bản chất các nhân vật và thông điệp truyền tải khác nhau làm nên sự khác biệt gữa hai biểu tượng lớn của ngành sản xuất phim hoạt hình này.
Nguồn cảm hứng
Phim của Disney luôn có một công thức chung: Lựa chọn một câu chuyện cổ tích quen thuộc đã có sẵn. Vì vậy đề tài được khai thác từ những câu chuyện thần tiên này sẽ phần nào cuốn hút người xem. Khán giả tò mò muốn biết nhân vật trong chuyện cổ tích khi lên phim sẽ như thế nào.
 |
| Cảnh trong phim Pocahontas. |
Rất ít phim thực hiện trong thời kỳ hoàng kim của Disney bắt nguồn từ những câu chuyện ngoài đời thực, Pocahontas là một trong số ít đó. Phim kể về người phụ nữ da đỏ ở thế kỷ 17 có tên Pocahontas, cô kết hôn với vị thuyền trưởng người da trắng John Rofle trên vùng đất của Tân thế giới (châu Mỹ ngày nay). Còn lại hầu hết nhân vật của Disney thường không có thật và khá mơ hồ, như nàng tiên cá, Hercules hay Aladdin…
Miyazaki lại khác, ông thường dựa trên những câu chuyện bắt nguồn từ đời thực và tạo ra các nhân vật mới lạ trong phim của mình.
Thông điệp truyền tải
 |
| Cảnh trong phim Hàng xóm của tôi là Totoro. |
Những phim hoạt hình của đạo diễn Miyazaki luôn mang một thông điệp về bảo vệ môi trường sinh thái (Công chúa Mononoke, Hàng xóm của tôi là Totoro, Người vay mượn…). Trong khi Disney hầu như chưa bao giờ động đến chủ đề này. Disney cũng chưa có ý định đụng chạm đến thực trạng xã hội (ngoại trừ Pocahontas).
Các thông điệp trong phim Disney cũng thường mang ý nghĩa cá nhân, chúng luôn có ý nhắn nhủ: hãy theo đuổi giấc mơ của bạn và hãy là chính mình. Nhân vật chính trong những phim của Miyazaki cũng rất cá tính, nhưng thông điệp truyền tải trong phim của ông không quá rập khuôn.
Bản chất của các nhân vật phản diện
Những nhân vật phản diện trong phim của Disney luôn đại diện cho cái ác và không có sự ăn năn hối lỗi. Trong các tập phim luôn có một trận giao chiến kinh hoàng giữa nhân vật chính diện và nhân vật phản diện, kết thúc là cái ác sẽ bị trừng trị
Trong khi đó, nhân vật phản diện trong phim của Miyazaki thường không bị cường điệu hóa, họ luôn có sẵn phẩm chất ăn năn hối cải trong tâm hồn. Công chúa Mononoke (1997) là một ví dụ điển hình. Cô là nhân vật phản diện chính trong phim nhưng vẫn có những nét đáng học hỏi.
Hơn nữa, không phải tất cả phim của Miyazaki đều xuất hiện các nhân vật phản diện. Hàng xóm của tôi là Totoro (1988) nói về hai chị em gái làm bạn với một sinh vật thần bí, phim là những cuộc phiêu lưu thú vị. Cô phù thủy nhỏ Kiki (Majo no Takkyūbin, 1989) cũng cho ta cảm giác tương tự. Nhân vật chính trong phim là Kiki, cô bé phù thủy tốt bụng, vượt qua được những khó khăn lớn trong cuộc sống bằng may mắn và nỗ lực của bản thân.
Ca khúc trong phim
Disney rất chăm chút cho những bài hát được sử dụng trong phim. Under the Sea trong Nàng tiên cá từng mang về giải Oscar cho Ca khúc nhạc phim hay nhất năm 1989; Beauty and the Beast trong Người đẹp và quái vật cũng giành Oscar cho Ca khúc trong phim hay nhất năm 1991…
Đó đều là những ca khúc tuyệt vời, được sáng tác và thể hiện bởi những giọng ca lừng danh như Elton John, Phil Collins, Mariah Carey, Whitney Houston, Celine Dion… Xem phim Disney, khán giả được lắng nghe những khúc nhạc du dương.
Không ít phim của Miyazaki cũng chứa đựng những bản nhạc đẹp và êm dịu do Hisaishi Joe – nghệ sĩ chuyên sáng tác nhạc cho các bộ phim của Miyazaki ở hãng Ghibli.
Vài nét về hãng phim Ghibli
Hãng phim Ghibli do hai đạo diễn, họa sĩ hoạt hình lừng danh Nhật Bản là Hayao Miyazaki và Takahata Isao sáng lập năm 1985. Ghibli được coi là cánh chim đầu đàn của ngành sản xuất phim hoạt hình Nhật Bản. Các bộ phim của hãng có giá trị cao về nghệ thuật, truyền tải thông điệp có ý nghĩa sâu sắc. Những phim của đạo diễn Miyazaki đề cập đến môi trường sinh thái, hậu quả của công nghiệp hóa, sự tham tham và tàn nhẫn giữa người với người, giữa người với thiên nhiên, đề cao vai trò của phụ nữ…
Năm 2001, kiệt tác Cuộc phiêu lưu của Chihiro vào thế giới linh hồn(Spirited Away) đem lại cho Miyazaki giải Oscar Phim hoạt hình xuất sắc, đưa tên của ông trở thành một huyền thoại. Năm 2006, Hayao Miyazaki được bầu chọn là một trong 60 người châu Á có ảnh hưởng nhất. Miyazaki cũng thường được ví với Walt Disney. Tuy nhiên bản thân Miyazaki không thích sự so sánh này, ông coi mình là một nghệ sĩ may mắn.
 |
| Đạo diễn Hayao Miyazaki. |
Phim hoạt hình của Ghibli hầu hết được thực hiện bằng cách vẽ thủ công. Từng đường nét, từng chi tiết và màu sắc được họa sĩ chăm chút. Về sau hãng cũng sử dụng kỹ thuật đồ họa vi tính nhưng kỹ thuật này chỉ chiếm một phần nhỏ trong cả quá trình thực hiện. Sự khác biệt này là lý do nhiều người vẫn tìm đến với phim của Ghibli, trong thời buổi những bộ phim hoạt hình với hiệu ứng 3D của Hollywood càn quét như vũ bão.
Trên trang thông tin điện ảnh IMDB, hãng Ghibli có tới 5 tác phẩm lọt vào Danh sách 10 phim hoạt hình hay nhất mọi thời đại, vượt xa cả hãng phim hoạt hình nổi tiếng Pixar của Mỹ, hiện đã bị Disney mua lại.
Ứng Long (theo vnexpress.net)