Có khoảng 1 phần tư các quốc gia trên thế giới lái xe bên trái, Nhật Bản là một trong số đó. Những tại sao họ lại lái xe bên trái trong khi những quốc gia khác lại lái xe bên phải ? Có phải từ trước đến nay họ luôn dùng phần đường bên trái hay không? Có phải lý do Nhật Bản lái xe bên trái cũng giống với lí do của những quốc gia khác không? Câu trả lời có lẽ sẽ không dễ dàng như những gì bạn nghĩ, nhưng chúng thật sự rất thú vị đấy.
Được rồi, vậy tại sao lại có ai đó lái xe phía bên trái?
Quay lại cái thời xe hơi mới được phát minh thì hầu hết mọi người đều di chuyển bên phía trái. Điều này thật ra có ý nghĩa riêng của nó. Vì hầu hết mọi người thuận tay phải nên những tay kiếm sĩ thích di chuyển bên phía trái để tay phải gần kẻ thù hơn còn kiếm và vỏ xa kẻ thù hơn. Vì thế vỏ kiếm thường được đeo bên phía trái, để có thể tránh được việc vỏ kiếm của hai người bất ngờ va chạm và gây ra một trận chiến.
Những người nông dân thuận tay phải đã lên ngựa dễ dàng hơn từ phía bên trái, đặc biệt là khi họ mang kiếm cũng như sẽ an toàn hơn nếu lên xuống ngựa từ bên lề đường thay vì giữa đường. Bằng cách đó họ có thể tránh được các phương tiện khác cũng như không cần phải lo lắng về việc va chạm với người khác.
Vào cuối những năm 1700, các thương đội bắt đầu vận chuyển nông sản bằng những chiếc xe ngựa kéo. Những chiếc xe kéo này không có ghế ngồi, nên người “lái xe” thường ngồi phía bên trái những chú ngựa. Ngồi cách này giúp họ dễ dàng đánh trúng tất cả các chú ngựa trong đoàn xe bằng cây roi của mình. Hầu hết mọi người đều thuận tay phải nên điều này cũng không có gì khó hiểu.
Vì họ ngồi bên trái cũng giống như hầu hết các quốc gia vẫn ngồi bên trái trong xe hơi, nên họ muốn tất cả mọi người vượt lên ở phía trái để họ có thể dễ dàng xác định chiếc xe kéo của mình không va vào nhau. Do đó những chiếc xe kéo luôn chạy phía bên phải của đường đi. Đương nhiên điều này sẽ va chạm với cách đi đứng thông thường, khiến cho mọi thứ trở nên phức tạp hơn.
Một quy định bên phải chính thức được ban hành ở Paris vào năm 1774. Sau đó, những cuộc chinh phục của Napoleon khiến điều này lan rộng hầu khắp các nước châu Âu. Những quốc gia chống lại Napoleon như một lẽ tự nhiên cũng chống lại việc lái xe phía phải. Anh, Đế quốc Áo – Hung, và Bồ Đào Nha vẫn duy trì việc di chuyển phía bên trái để gắn nó với sự thù hằn Napoleon. Sự phân chia trái – phải giữa các quốc gia này vẫn kéo dài hơn 100 năm.
Qua năm tháng, hầu hết các quốc gia quyết định lái xe về phía trái còn nước Anh vẫn cứ từ chối việc thay đổi. Cùng với sự phát triển bùng nổ của ngành công nghiệp du lịch trong những năm 1800, luật giao thông được ban hành ở mỗi quốc gia và việc lái xe bên trái trở thành luật định ở Anh trong năm 1835. Những quốc gia là thành viên của Đế quốc Anh cũng tuân theo luật định này. Đây là lý do tại sao những quốc gia như Ấn Độ, Úc và những thuộc địa Anh ở châu Phi vẫn đi phía bên trái. Nhật Bản không thuộc khối này nhưng tại sao vẫn giữ nguyên việc di chuyển bên phía trái?
Tại sao Nhật lại di chuyển bên trái
Chúng ta phải quay về thời Edo (1603-1867), thời kì mà Samurai điều hành đất nước (vấn đề vỏ kiếm và kiếm như ở trên) nhưng cho đến năm 1872 quy định bất thành văn này mới trở thành quy định chính thức. Đó là năm đường sắt đầu tiên của Nhật được ra mắt.
Có ba quốc gia đầu thầu để hỗ trợ chính phủ Nhật Bản xây dựng hệ thống đường ray. Ba quốc gia này là Mỹ, Pháp và Anh. Cuối cùng nước Anh chiến thắng. Năm 1872, đường ray đầu tiên của Nhật Bản được hoàn thành và đưa vào sử dụng nhờ vào nước Anh. Một hệ thống đường sắt phức tạp trải rộng khắp nơi và tất cả chúng đều di chuyển bên phía trái. Nếu người Mĩ hay người Pháp xây dựng hệ thống đường sát này thì hiện tại Nhật Bản chắc sẽ di chuyển sang bên phải.
Đường xe ngựa và đường xe điện chạy vẫn theo quy định chạy phía bên trái được quy định bởi đường sắt Nhật Bản. Khoảng năm 1900, xe ô tô bắt đầu xuất hiện. Một pháp lệnh của sở cảnh sát Tokyo được ban hành lần đầu tiên yêu cầu người đi bộ phải đi phía bên trái đường. Cuối cùng vào năm 1924, lái xe bên trái được đưa vào văn bản luật chính thức.
Sau thất bại của Nhật ở Thế chiến II, Okinawa dưới sự kiểm soát của Mĩ bị buộc phải chạy phía bên phải. sau đó Okinawa đổi sang lái xe phía trái khi được trao trả lại cho Nhật Bản. Sự thay đổi này diễn ra vào ngày 30/07/1978. Đây là nơi duy nhất thay đổi từ phải sang trái trong những năm cuối thế kỉ 20.
Theo Tofugu Japan
Dịch: Tường