“Người phụ nữ Jomon” giúp giải đáp bị ẩn về nguồn gốc gen của người Nhật
Người phụ nữ này có mắt màu nâu, mái tóc xoăn mỏng, làn da ngăm đen dễ bị bắt nắng, ráy tai ướt và có khả năng uống rượu tốt. Chúng ta biết những điều này và khác nữa về người phụ nữ đã sống và chết 3800 năm trước.
Tất cả những chi tiết này được lấy từ thông tin gen, đã được nhóm nghiên cứu Nhật Bản ghép lại một cách tỉ mỉ trong một dự án đột phá giải trình tự bộ gen. Các nhà nghiên cứu đã lập bản đồ gen của một người từ thời tiền sử ở mức độ phức tạp và chính xác chưa từng có. Những gì họ phát hiện ra không chỉ cho chúng ta biết người đó bề ngoài thế nào, mà còn có thể đưa ra câu trả lời người Nhật đến từ đâu từ hàng chục ngàn năm trước, và cách người ta sống trên quần đảo này trong hàng thiên niên kỷ sau đó. Người Nhật ngày này được thừa hưởng khoảng 10% DNA có trong người phụ nữ này. Phát hiện này có thể đóng góp vào sự hiểu biết về các bệnh mà người Nhật dễ mắc phải.
Người phụ nữ đến từ quá khứ
Các nhà nghiên cứu ở Bảo tàng Khoa học và Tự nhiên quốc gia cùng với sáu viện nghiên cứu khác đã khởi động dự án nhân học để điều tra nguồn gốc di truyền của người Nhật. Các phát hiện đã được công bố trên tạp chí Khoa học Nhân học với tiêu đề, “Trình tự bộ gen nam và nữ của người Jomon cổ đại được khai quật tại Funadomari, Hokkaido, Nhật Bản”.
Vào thời kì Jomon ở Nhật Bản cách đây 16.000-3.000 năm, con người sống cuộc sống săn bắt, hái lượm. Vì một phần DNA của họ được truyền lại cho người Nhật Bản hiện đại nên việc giải trình tự bộ gen có ý nghĩa quan trọng để hiểu hơn người Nhật là ai và đến từ đâu. Điều này chỉ có thể thực hiện được gần đây nhờ sự phát triển nhanh chóng của công nghệ giải trình tự DNA.
Người phụ nữ này sống ở đảo Rebun, ngoài khơi phía bắc Hokkaido. Bộ xương của người này được khai quật cùng với 27 người dân cùng làng. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng DNA ty thể có trong hài cốt của người phụ nữ này và một số người đàn ông khác vẫn ở tình trạng đặc biệt tốt. Điều này phụ thuộc lớn vào môi trường mà nó được bảo tồn. DNA hỏng đi nhanh chóng trong điều kiện ấm, vì vậy thật may mắn người phụ nữ này chết đi ở vùng cận Bắc cực.
Các nhà nghiên cứu đã tiến hành bằng cách lấy răng hàm từ hộp sọ của bà và khoan một lỗ đến trích xuất DNA hạt nhân. Công việc được thực hiện trong điều kiện vô trùng để ngăn các nhà nghiên cứu làm nhiễm bẩn mẩu bằng chính DNA của mình.
Nghiên cứu trước đây giải trình tự gen của từ người cổ đại khai quật ở vùng khác của Nhật Bản chỉ thành công lập bản đồ gen một số phần. Nhưng lần này, nhờ có mẫu vật hoàn hảo và tiến bộ của công nghệ tiên tiến mà nhóm nghiên cứu đã có được thông tin di truyền của tất cả 300 triệu cặp trình tự cơ sở. Trình tự hoàn chỉnh và chính xác như vậy từ DNA người cổ đại và một thành tựu phi thường, là “đầu tiên trên thế giới”.
Ngoài việc xác định nhiều đặc điểm thể chất của người phụ nữ này, phân tích cho thấy người Jomon có đột biến gen liên quan đến axit amin giúp chuyển hóa chất béo dễ dàng hơn. Đặc điểm này là phổ biến đối với các dân tộc ở vùng Bắc cực, nhưng người Nhật Bản hiện đại lại không có. Nó được coi là bằng chứng cho thấy người Jomon là những người săn bắt hái lượm.
Người Nhật đến từ đâu?
Dựa trên những phát hiện, các nhà nghiên cứu đã tiến gần hơn đến câu trả lời cho câu hỏi người Nhật đến từ đâu. Thông tin di truyền của người phụ nữ Jomon cho chúng ta biết rằng tổ tiên của cô có nguồn gốc từ người Âu Á lục địa từ 38.000 đến 18.000 năm trước. Điều đó có nghĩa là họ có thời gian cách ly di truyền lâu hơn so với giả thuyết trước đây.
Ảnh: Cư dân sống ở vùng được khoanh tròn có mức độ kết nối di truyền cao.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng người Jomon đã chia sẻ các đặc điểm di truyền với người ở vùng ven biển rộng lớn Đông Á, từ Bắc tới Nam. Cấu trúc gen của người phụ nữ này có những điểm tương đồng với người Ulchi ở vùng phía Đông nước Nga, người Hàn Quốc, người Đài Loan Atayal và Ami bản địa. Những phát hiện này được thêm vào hồ sơ của tổ tiên của người Nhật hiện đại. Chúng cho thấy mối quan hệ di truyền với các dân tộc ven biển Đông Á là cao hơn so với các dân tộc lục địa như người Hán.
Ở giai đoạn tiếp theo của dự án, các nhà nghiên cứu sẽ so sánh kĩ hơn mẫu DNA của người phụ nữ Jomon này với người Nhật hiện đại để khai phá các bí mật.
Nguồn: NHK